Japonya’nın 250 yıllık kapalılık dönemi ardından 18. Yüzyılın ikinci yarısında kapılarını dışarıya açmasıyla, ticaret yolu sayesinde Japon kültürü ve sanatı Batı’ya ulaştı.
Bunlar yaşanırken Batı’da, özellikle Fransa’da sanatla ilgili birtakım gelişmeler yaşanmaktaydı. Yeni bir akım ortaya çıkıyordu: İzlenimcilik (empresyonizm). Özellikle resim alanında yaygınlaşan bu akımda, doğanın kişi üzerindeki etkisi sonucu hissettikleri yansıtılıyor, gerçeği olduğu gibi almak yerine, gerçekliğin bireyde bıraktığı etki, duygu vurgulanıyordu. Fakat her yenilik sancılıdır. Daha sonradan dönemin çoğu sanatçısı empresyonizmden etkilense de bu akımın o dönemde yer edinmesi biraz vakit almıştır.
O çağın resim anlayışı Güzel Sanatlar Akademisini temel alıyordu, gelenekseldi. Bu nedenle dönemin ressamları ve heykeltıraşlarının en önemli etkinliği olan (Paris) Salonu’nda, bu yeni akımın ürünleri kabul görmemişti. Bunun nedeni ise, izlenimci eserler hızlı fırça darbelerinden dolayı özensiz duruyor, daha çok ışıkla ve gölgeyle işleniyordu. Bu eserler geçici konuları ele alıyordu. Yani Akademide öğretilen resim ile zıttı. Bunun üzerine III. Napolyon ‘’Reddedilenler Salonu (Salon de Refusés)’’nu kurdu. İzlenimcilerin eserlerini sergileyebildiği ilk yer burası oldu.
Bu sırada yavaş yavaş Japon kültürü ve resmi Fransa’da yayılıyordu. Özellikle 1867 Paris Uluslararası Sergisi (Exposition universelled’art et d’industrie) ile Japonizm Avrupa’da popüler hale geldi.Fransız ressamlar bu sergide Hokusai, Utamaro, Utashige gibi ünlü Ukiyo-e ustalarını tanıdılar.
Önceleri Japon tarzı mobilyalar, desenler, çeşitli süs eşyaları çok tutuldu. Sonradan operalarda, romanlarda Japon kültüründen etkilenilmeye başlanmıştı. Bu Japon ‘’çılgınlığı’’ için Japonisme kavramı ilk defa, 1872’de Fransız bir sanat eleştirmeni olan Philippe Burty tarafından ortaya atılmıştır. Bugün Japon kültür ve sanatının Batı sanatındaki etkisini karşılayan bir kavramdır.
İşte bu yollardan geçerek Japonizm, Avrupalı izlenimci ressamların eserlerinde kendine büyük bir yer edindi. Aralarında Mary Cassatt, Edgar Degas, EdouardManet, ClaudeMonet, Henri de Toulouse-Lautrec, Vincent van Gogh’un da bulunduğu ressamlar, Ukiyo-e, yani Japon Baskı Sanatı ile tanışıp ondan büyük ölçüde etkilendiler. Ukiyo-e’deki canlı renk kullanımına, siyahla belirgin bir şekilde çizilen hatlara, Batı’nın eserlerinde de rastlanmaya başladı.
Avrupalı izlenimcilerin Ukiyo-e’den bu kadar etkilenmiş olmasının sebeplerinin arasında, tam da Akademi ekolüne karşı ayaklanmışlarken, kendileri gibi Akademi ekolünün kabul ettiği kuralların zıttı bir resim anlayışıyla karşılaşmış olmaları gösterilebilir.
Bazı sanatçılar, Ukiyo-e koleksiyonları yapıyorlardı. Örneğin aşağıdaki resimde ClaudeMonet’nin Giverny’deki evindeki Ukiyo-e’lerini görebiliriz.
Japon sanatından, Ukiyo-e’den etkilenenlerin arasında Vincent van Gogh da yer almaktaydı. Hatta kimilerine göre Batı’da, van Gogh kadar Japonizmden etkilenen yoktu. Van Gogh sadece Japon sanatını değil, yaşam tarzını da benimsemişti ve bunu yapan nadir sanatçılardan biriydi.
Van Gogh’un kardeşi Theo’nun, içinde Ukiyo-e’lerin de sergilendiği bir sanat galerisi vardı. Burada Japon sanatıyla tanışmış oldu. Bunun yanı sıra o dönemde Japon sanatının ve eserlerinin Batı’ya getirtilmesinde büyük rolü olan, sanat tüccarı olarak da nitelendirebileceğimiz Samuel Bing’in sanat galerisi La MaisonBing, Van Gogh’un evinin hemen yanındaydı. İşte bu yerlerde Japon baskı sanatı Ukiyo-e ile çokça haşır neşir olup, bu sanat üzerinde çalışmalar yapmaya başladı Van Gogh.
Hiroshige’nin iki eserini yeniden çizdi. Bunlardan birinin orjinalini ve yeniden çizilmiş halini aşağıdaki resimde görebilirsiniz. Bundan sonra da kendi çizimlerinde Japonizm etkisine rastlanmaya başladı. Resimlerindeki güçlü dış hatlardan, koyu kontürlerden ve canlı renklerin kullanımından bunu görebiliriz.
İşte izlenimcilik akımının gelişmesine Japonizm bu denli katkıda bulunmuştur. Belki de tüm bu değerlendirmeler ışığında düşünüldüğünde, birçok ünlü sanatçının o dönemki eserlerinde Japon kültür ögelerini görüyor olmamız, Japonizmin izlenimciler üzerindeki etkisinin zihinlerimizdeki yerini sağlamlaştıracaktır.
Kaynakça
- Japonizmin Empresyonist Sanat Akımı Üzerine Etkileri-Hikmet ŞAHİN
- TheInfluence of Japanese art on ClaudeMonet-Zeynep Yuksel
- How Ukiyo-e influencedtheImpressionists-Kim JinHyoung
- https://www.vangoghgallery.com
News
